Archief Luistervilla

Hieronder volgt een overzicht van de luisterlezingen die in het verleden hebben plaatsgevonden.
Wilt u meer informatie over de archief-items, neem dan contact op.

Een gigantische ode: Mahlers 3e symfonie
Hij noemde het zelf “een gigantische ode aan de glorie van de schepping in al haar vormen”. Inderdaad, gigantisch, want Gustav Mahler had in zijn 3e symfonie niet genoeg aan een symfonie-orkest om al zijn gevoelens uit te drukken. Een innerlijke reis die geen enkele voelspriet onberoerd laat. Luister en laat u meeslepen.

De doorbraak van Jean Sibelius: zijn 1e symfonie 
Als er één componist verbonden is met Finland dan is dat Jean Sibelius. De ruisende bomen in een immens woud, het kabbelende water van de talloze meren, een heldere zon die plots wijkt voor donkere wolken: je hóórt het gewoon in zijn muziek: de natuur in klanken vervat.

De onheilspellende profetie van een Russische romanticus: Tsjaikovski’s 6e symfonie
Tsjaikovski wist het. Dat zijn dood naderde. Dat hij dat onbestemde gevoel in klanken moest vatten. In 1890  – amper 50 jaar oud – schreef hij aan een vriend: “Ik ben in een raadselachtig stadium – op weg naar het graf”. En: “Ik heb lust een grandioze symfonie te maken die de sluitsteen van mijn gehele oeuvre moet worden”.Drie jaar later ging zijn zesde symfonie – bijgenaamd “Pathétique” – in première. Het publiek reageerde met verbijstering, lam geslagen.

Het rijke gevoelsleven van een dichterlijk componist: Schumanns Dichterliebe
Als Schumann zich niet met noten bezig hield was hij met letters in de weer. In zijn geboorteplaats Zwickau is dat treffend vereeuwigd: het standbeeld op de markt toont de componist zittend, met onder zijn stoel – juist ja – een boek. In 1840 – 30 jaar oud – schreef hij maar liefst drie liedcycli. Een daarvan noemde hij “Dichterliebe”, naar gedichten van Heinrich Heine.

De Nieuwe Spiritualiteit: een zoektocht waard
Ze heten Simeon ten Holt, Arvo Pärt of Henryk Gorecki. Ze komen uit Nederland, Estland en Polen. Het zijn drie twintigste-eeuwse componisten wiens muziek gekenmerkt wordt door herkenbaarheid, sfeergevoeligheid en oneindig veel herhalingen. Er gebeurt eigenlijk niet zo veel, en tegelijkertijd weer net genoeg. Wonderlijk.

Sjostakovitsj’ 8e symfonie: een eerbetoon
“Sjostakovitsj en Stalin: geen beste maatjes. En al zeker niet nadat de dictator de componist publiekelijk vernederde in de Pravda, de communistische partijkrant. Toch – vreemd maar waar – hief hij hem daarna op het schild. Ach, zo’n geniaal uithangbord kon hij natuurlijk donders goed gebruiken. Het stuk – geschreven in 1943 – is een eerbetoon voor de slachtoffers van de 2e wereldoorlog. Luister naar de achtergronden én meeslepende noten van dit meesterwerk.

Bruckners 8e symfonie: simpelweg geniaal
“Halb Trottl, halb Genie” (half idioot, half genie), zo oordeelde Gustav Mahler wel eens gekscherend over zijn leermeester Anton Bruckner. Een simpele ziel, zo zei men, getooid met provinciale kleding en dito accent: niet direct het voorkomen dat paste bij het plaatje dat men van een baanbrekend componist placht te hebben. Zijn 8e symfonie is wellicht de meest monumentale van al zijn symfonieën. Laat u meevoeren op de grootse golven van dit weergaloze symfonische walhalla.

Schubertiade 2
Schubert blijft tot de verbeelding spreken. Logisch: meer dan 600 liederen schrijven in een veel te kort leven is ook nu nog een record. Op veler verzoek is een nieuwe Schubertiade samengesteld. Met bekende en onbekende stukken, uitneembare vertolkers en legendarische opnames.

Franz Schubert: een leven in liederen
Het scheen dat hij onophoudelijk componeerde. Geef hem een tekst, en je krijgt er een dag later een lied voor terug, zo wisten tijdgenoten over Franz Schubert te vertellen. Slechts een kleine kring van intimi – zangers, componisten, dichters – wist de pareltjes van de man naar waarde te schatten. Op gezette tijden kwamen ze bij elkaar om samen weg te dromen bij de naar klank vertaalde zieleroerselen van de Weense romanticus. De meester zélf zat dan aan de piano, een ander zong. Schubertiaden, zo noemde men deze gemoedelijke avondjes. Vanavond herleeft die sfeer. Met gedichten, citaten, en – hoe kan het ook anders – veel liederen.

Mahlers zwijmelende zwanenzang: zijn 9e symfonie
Hij móest het van zich afschrijven. Zijn naderende dood, want twee jaar eerder was een falende hartklep geconstateerd. Maar ook de barst in zijn huwelijk met zijn geliefde Alma – hij had ontdekt dat ze een affaire had met de talentvolle architect Walter Gropius – speelde Mahler parten.

De pelgrimsjaren van Franz Liszt
Fenomenaal pianospelen was echt zijn ding. En daarbij was hij ook nog een mooie jongen. Geen wonder dat de vrouwen voor hem in de rij stonden. Maar op 36-jarige leeftijd gooide Franz Liszt het roer om en werd hofkapelmeester in het Duitse Weimar. Zijn grootste wens ging echter pas op zijn vijftigste in vervulling: ingewijd te worden in het priesterambt.

Een visioen verklankt: Stravinsky’s: Le Sacre du printemps
Het publiek destijds was er duidelijk nog niet klaar voor. Er werd gescholden, mannen daagden elkaar uit voor een duel en de pogingen van de theaterdirecteur om de uitzinnige menigte tot kalmte te manen strandden in het gejoel.

Pronkstuk van een pionier: Beethovens 9e symfonie
Reeds als 23-jarige jongeman had hij al plannen om Schillers “Ode an die Freude” van muziek te voorzien. Toch zou het nog 31 jaar duren voordat Beethoven zijn opzienbarende voornemen zou realiseren: het schrijven van een symfonie met aan het slot een heuse koorcantate op de tekst van het beroemde “Alle Menschen werden Brüder”.

Zes wonderbaarlijke cantates: Bachs Weihnachtsoratorium
Hoofdverantwoordelijke voor de kerkmuziek in de stad, leiding geven aan meerdere koren en orkesten en last but not least het dagelijks begeleiden van diensten op het hem zo vertrouwde kerkorgel: het takenpakket van Bach als Thomascantor te Leipzig was zo veeleisend dat het nauwelijks voor te stellen is dat hij nog tijd over had om te componeren.

Frédérique Chopin: het verscheurde leven van een Poolse balling te Parijs
Hij gaf zijn eerste concert op 7-jarige leeftijd, en slechts een jaar later zag zijn eerste compositie – een polonaise- het levenslicht. Massale loftuitingen in de pers en talloze optredens voor de plaatselijke adel volgden:een wonderkind blijft niet lang onopgemerkt.

Scandinavische schoonheid: de muziek van Edvard Grieg
“Ik schrijf vooral muziek voor het alledaagse Noorse volk, degenen die in kleine huizen beneden in het dal wonen”. Edvard Grieg (1843-1907) was de componist die Noorwegen een muzikaal gezicht gaf. Tot op de dag van vandaag geldt hij als Noorwegens belangrijkste toondichter.

Bach’s Johannes-Passion onder de loep
In 1724, net na zijn aanstelling als Thomascantor te Leipzig, schreef Bach als een soort visitekaartje in drie maanden tijd zijn Passie naar het evangelie van Johannes: in totaal 68 stukken op 190 bladzijden: goed voor zo’n anderhalf uur durende muziek.

Een indrukwekkende expositie: Moessorgski’s schilderijententoonstelling
“Mijn muziek moet een afspiegeling zijn van mijn vaderland”, zo zei de componist Modest Moessorgski, die zijn oeuvre bouwde op Russisch aandoende melodieën, ritmes en samenklanken. Zijn op nationalisme geschoeide streven vond een geestverwant in de architect, schilder en illustrator Victor Hartmann.

Ravels mechanieke speeldoos
Verbaasd waren ze. Regelrecht geschokt reageerden ze na een bezoekje aan de grand-seigneur van de Franse muziek Maurice Ravel. De eeuwige vrijgezel die leefde van en voor de kunst. omringde zich in zijn huis te Montfort-l’Amaury, dicht bij Parijs, met onbeduidende snuisterijen, zó van de rommelmarkt gehaald.

Poëzie en muziek: het romantische orkestlied
Heinrich Heine, Hermann Hesse, Johann Wolfgang von Goethe: wie kent ze niet? Vermaarde woordkunstenaars, verheven scheppers van prachtige literaire meesterwerken. In deze luisterlezing kunt u zich verrijken met de hooggevoelige en immens populaire orkestliederen van Gustav Mahler, Richard Strauss (w.o. de “Vier letzte Lieder”), Hector Berlioz, Edward Elgar, e.a.

Bach’s “Matthäus-passion” ontsluierd
De tegenwoordige populariteit van Bach’s passies staat in schril contrast met de toenmalige recepties van deze absolute meesterwerken. Veel is over de uitvoeringen van toen niet bekend. In deze luisterlezing staat één werk centraal:de “Matthäus-passion”, echter in verschillende uitvoeringen.

“Wie ein Naturlaut”
Door de eeuwen heen hebben kunstenaars vaak een grote fascinatie aan de dag gelegd voor de pracht en oerkracht van de natuur in al haar verschijningsvormen. Ook componisten lieten zich graag leiden door de schoonheid van bergen, meren, rivieren, vlaktes maar ook door oerelementen als regen, storm of zonneschijn. In deze luisterlezing, met daarin prachtige luisterfragmenten en waardevolle achtergrondinformatie, een bloemlezing van bekende en minder bekende muziekstukken, geïnspireerd door de natuur in haar diverse gedaanten.

Mozart en het Weens classicisme
Wolfgang Amadeus Mozart: wonderbaarlijk genie die dit jaar al 250 jaar lang de mensheid boeit met zijn geniale muziek. In deze luisterlezing, in drie delen, vormt hij het stralende middendeel en wordt daarbij geflankeerd door zijn illustere vakbroeders en tijdgenoten Joseph Haydn en Ludwig van Beethoven, tezamen ook wel de “Weense school” genoemd.

De “Mémoires” van Berlioz
Hector Berlioz: romanticus pur sang die als zodanig veel vrienden genoot maar door zijn onbuigzame artistieke overtuigingen en opvliegend karakter evenveel vijanden had. Voorstanders roemen zijn subtiel, uitgebreid klankenpalet en meeslependheid. Tegenstanders schilderen hem af als megalomaan getuige bijv. zijn “Requiem” ( m.m.v. 4 fanfares en pauken), “Te deum” ( waarin o.a. 4 harpen en 600 kinderstemmen ) of zijn opera “Les Troyens” ( 5 uur ).Aan de hand van talloze tot de verbeelding sprekende en vermakelijke citaten duiken we onder in de romantische gedachten- en gevoelswereld van deze illustere artiest. Naast de figuur van Berlioz maakt u zo kennis met en hoort / ziet u muziek / videofragmenten van o.a. Mendelssohn, Beethoven, Rossini, Liszt, Cherubini, e.v.a.

“Stabat mater dolorosa”
Het “Stabat mater” beschrijft de lijdensweg van Christus bezien door de ogen van zijn moeder Maria. Een buitengewoon aangrijpend verhaal vol van smart en mededogen. In deze luisterlezing wordt aan de hand van de originele tekst verschillende versies van diverse componisten met elkaar vergeleken. Verrassende muziekfragmenten nemen u mee op een enerverende reis door de pieken en dalen van de menselijke ziel. Aarzel niet en laat u meevoeren.

Humor in de klassieke muziek
Klassieke muziek wordt in de regel geassocieerd met serieuze zaken. Thema’s als de liefde, het leven en de dood plachten de luisteraar van binnen te raken en aan het denken te zetten. Heel wat “serieuze” componisten hebben echter ook vaak muziek met een dikke knipoog geschreven. Deze luisterlezing beoogt er een te zijn waarin de luchtige kant van de serieuze muziek wordt belicht, en bevat tevens tal van grappige, ja soms zelfs hilarische anekdotes.

Van belcanto tot verisme
Welke muziekliefhebber raakt niet geboeid door de zoetgevooisde melodieën van Bellini en Donizetti, de lichtvoetigheid en humor van Rossini, de dramatische kracht van Verdi en de smartelijke sentimentaliteit van Puccini? Oude tijden herleven tijdens dit avondje Italiaanse opera, dat als een drieluik aan u zal worden gepresenteerd.

Het oeuvre van Pjotr Iljitsj Tschaikovski
In deze luisterlezing wordt u uitgenodigd om een innerlijke reis door het Rusland van de 19e eeuw te maken. U neemt zo niet alleen kennis van interessante feiten, maar ook van boeiende luisterfragmenten citaten en unieke videofragmenten.

Het oeuvre van Sergej Rachmaninov
Rachmaninov wordt getypeerd als de laatste Russische romanticus. Zijn muziek kenmerkt zich vooral door een ongekend diepe melancholie en meeslependheid, exemplarisch voor de Russische ziel. Deze unieke luisterlezing tracht u kennis te laten maken met zijn bekende alsook zijn minder vaak gehoorde werken.

Het oeuvre van Gustav Mahler
“Ich bin der Welt abhanden gekommen”: aldus de begintekst van het laatste lied van Mahlers “Rückert-lieder” .Een versregel die onmiddellijk van toepassing is op het leven van deze zuivere exponent van de zgn. laatromantiek in de muziek. De luisterlezing, met unieke geluids- en video-opnamen, richt de blik op zijn indrukwekkende muzikale nalatenschap.

De opera’s van Giacomo Puccini
Puccini wordt in het algemeen beschouwd als het boegbeeld van het zgn. “verisme”(van “vero”(It.) = waarheid): gebeurtenissen uit het leven van alledag waren vaak zijn grote inspiratiebronnen die hij met zijn geniale muziek-dramatische talent wist te verheffen tot ongekende hoogten. Bekend of onbekend, in deze luisterlezing heeft u de kans kennis te maken met àl zijn opera’s. Een avond voor de liefhebber van muziek die recht uit het hart komt!

De dodenmis centraal
De passietijd is al eeuwenlang een tijd van bezinning, inkeer. Een tijd waarin de herinnering aan Christus’ lijden ons de toevlucht doet nemen naar muziek, omdat die als geen ander de kracht bezit antwoord te geven daar waar het menselijke woord tekort schiet. In deze luisterlezing staan de Requiems van vier verschillende componisten centraal: allen dezelfde tekst, maar allen afwijkend in de verklanking ervan.

De oorlogssymphonieën van Dmitri Sjostakovitsj
Dmitri Sjostakovitsj verafschuwde de praktijken van de “grote Leider en Leraar” Josef Stalin en moest iedere dag voor zijn leven vrezen. Toch werd hij door de Sovjet-autoriteiten steeds naar voren geschoven als Ruslands meest vooraanstaande componist en werd hij overladen met prijzen en eerbetoon. In deze luisterlezing staan Sjostakovitsj’ oorlogssymphonieën centraal, waarin hij op onnavolgbare wijze zijn medeleven met Russische volk heeft verklankt. Er wordt gebruik gemaakt van unieke luisterfragmenten en videomateriaal.

Het omvangijke oeuvre van Antonin Dvoràk
In deze luisterlezing 3 uur lang aandacht voor diens muzikale nalatenschap. Antonin Dvoràk wordt in het algemeen getypeerd als als een zuivere exponent van de romantische Slavische muziek. Hij schildert zijn muziek in zachte kleuren, steeds gelardeerd met een bekoorlijke dosis weemoed en melancholie. Deze luisterlezing, welke een helder overzicht geeft over zijn omvangrijke oeuvre, biedt een prachtige kans om uw muzikale horizon te verbreden.

De nieuwe spiritualiteit: Simeon ten Holt, Arvo Pärt of Henryk Gorecki
De Nieuwe Spiritualiteit noemen we het nu, een richting die de laatste tijd ongekend populair is. Zo verdrong Henryk Gorecki al eens popidolen van de eerste plaats in de hitparade met zijn 3e symfonie, is Arvo Pärt hard op weg om een van de meest gespeelde componisten van dit moment te worden, en bevat Simeon ten Holts Canto Ostinato de kracht om mensenlevens te veranderen. Waag u aan een zoektocht die wel eens ingrijpende gevolgen kan hebben. U bent gewaarschuwd.

Eine Alpensinfonie, meer dan alleen een muzikale prentbriefkaart
Met die drie elementen geeft de Oostenrijkse componist – fervent bergwandelaar en natuurliefhebber – een weergaloze beschrijving van de nacht als uitgangspunt van een muzikale beklimming in 22 aaneengesloten deeltjes. Niets ontbreekt in deze bergklassieker: een stralende zonsopgang, een dromerige wandeling op de bergweide, een magistraal uitzicht, en een klaterende donderpartij. Maar eine Alpensinfonie is meer dan een muzikale prentbriefkaart: het is een metafoor voor een mensenleven, met al zijn pieken en dalen.

Eric Satie: raadselachtig, ridicuul en geniaal.
Eric Satie leefde in een tijd – eind 19e eeuw – waar in het Parijs van die dagen de alternatieve café ‘s de traditionele salons kwamen vervangen. Als cabaret-pianist in Montmartre begeleidde hij een handvol zangeresjes. Zijn algemene verschijning was echter heel wat minder gewoon: de Parijzenaar ging steevast getooid in het zwart, inclusief bolhoed en paraplu. Minstens zo excentriek waren zijn spirituele opvattingen: hij richtte zijn eigen kerk op, en excommuniceerde iedereen die het niet met hem eens was. Collega’s prezen desalniettemin zijn composities, die in geen enkel vakje leken te passen, en meestal ridicule titels meekregen. Toch: niets was zonder reden bij deze raadselachtige verschijning. Wat waren de zielenroerselen van deze muzikale profeet? Een luisterlezing met bizarre citaten en ongrijpbare klanken.

Puccini’s Tosca ontrafeld
Je hebt het onschuldige type. Ze heet Tosca en is gevierd operazangeres. Je hebt de idealist. Hij is kunstschilder, noemt zich Cavaradossi en is het vriendje van Tosca. En je hebt de slechterik. Dat is Scarpia: de corrupte politiechef. Het zijn de hoofdrolspelers in een politieke thriller verpakt als opera. Het onderwerp is even indringend als beklemmend: wat moet er allemaal gebeuren voordat een gewetensvolle vrouw iemand vermoord en vervolgens de hand aan zichzelf slaat? Giacomo Puccini maakte er een bijna filmisch spektakel van. Zijn handelsmerk: het publiek laten snikken. Hóe hij dat doet horen en zien we in deze luisterlezing. Met prachtige beelden van een zinderende voorstelling vanuit het Londense Covent Garden. Zakdoek aanbevolen.

Rachmaninov’s revanche
Klassieke muziek saai? Niet als Maurice Wiche aan het woord is. Dit keer loodst deze rasverteller u met zelfgemaakte, geprojecteerde teksten door Rachmaninovs 2e symfonie, het stuk dat druipt van de weemoed, al wordt er net zo lief met bonte, feestelijke passages gestrooid. Het Russische multi-talent – componist, pianist en dirigent – trok zich er maanden voor terug. Niet zonder reden: de critici hadden destijds gehakt gemaakt van zijn 1e symfonie, een ervaring die zo pijnlijk was dat hij er een writers block aan overhield. Rachmaninov revancheerde zich en schiep een heuse kaskraker waarin de kleuren, beelden en contrasten over elkaar heen buitelen. Rachmaninovs specialiteit? De climax net zolang uitstellen totdat hij zowat overkookt. Laat uw gemoed borrelen en verkwik u met deze innerlijke douche.

Dvoraks Rusalka: sprookje of nachtmerrie?
Rusalka is de naam van een beeldschone waternimf die tot over haar oren verliefd wordt op een knappe prins. Ze wil mens worden om met hem te trouwen, maar daar zitten twee voorwaarden aan: ze zal geen woord kunnen spreken, en als de prins haar afwijst rest slechts de eeuwige vervloeking. Rusalka slaat alle goedbedoelde adviezen in de wind en neemt een bevriende heks in de arm. Aan het eind van het stuk ligt het paar verliefd in elkaars armen, al is daar wel het een en ander aan vooraf gegaan……De Tsjechische componist Antonin Dvorak overgoot zijn laatste opera rijkelijk met flarden volkslied en Slavisch getinte melodieën. Tegenwoordig is het zijn meest succesvolle theaterstuk, losjes geïnspireerd door Hans Christian Andersens De Kleine Zeemeermin. Een luisterlezing met betoverende beelden.   

De kunst van het dirigeren
Dirigeren is meer dan de maat slaan en zorgen dat de musici gelijktijdig beginnen en eindigen. Wie wel eens kijkt naar het populaire televisieprogramma Maëstro concludeert al snel dat bij dirigeren heel wat komt kijken. Als het klikt krijgt iedereen vleugels, maar als het tegenzit kan de dirigentenbok het meest eenzame plekje op aarde zijn. Onzichtbare koordjes, dáárvan lijkt de rasdirigent zich te bedienen. Dat riekt naar magie. Waarin schuilt toch die onzichtbare kracht? Maurice Wiche zet voor u de tien meest illustere beeldfragmenten van beroemde dirigenten op een rij. Verwonder u!     

Humor in de klassieke muziek II
Humor en klassieke muziek vormt geen voor de hand liggend huwelijk. We gaan naar de concertzaal om tot tranen geroerd te worden, als we willen lachen kiezen we liever voor een cabaretier. Toch kan een componist van serieuze muziek best af en toe een goede grap in zijn noten verpakken. Niet altijd aan de oppervlakte, maar toch. Hoe ze dat deden? Daar hadden ze zo hun methodes voor. Tien jaar geleden organiseerde Maurice Wiche voor het eerst een avond over humor in de klassieke muziek. Het bleek met afstand de meest aangevraagde luisterlezing van de laatste jaren. Hoog tijd voor een update dus.

Blind proeven
Een populair vast item in de luistercursussen van Luistervilla vormt De Vergelijking: een en hetzelfde muziekstuk beluisteren in twee verschillende uitvoeringen. Wat zijn de verschillen tussen beide opnames, waarom spreekt die ene je zo aan, en wat mis je aan de andere? Na afloop worden de namen van de uitvoerenden bekend gemaakt. Niet zelden leidt dat tot verrassende ontdekkingen. Eigenlijk is De Vergelijking een wedstrijdje blind proeven, op zoek naar het állerlekkerste glas. En het leuke is: u mag mee proeven. Verwonder u. 

Jazz in de concertzaal
Het begon allemaal vanuit New Orleans. Negers groepten samen in kroegjes, ze speelden piano, slagwerk, klarinet, saxofoon en banjo – een weinig gehoorde bezetting. Hun muziek – uit de koloniën meegenomen – bevatte een tintelend ritme, improvisatie was de norm. Dat rauwe, spontane en ongekunstelde trok de aandacht van serieuze componisten.Jazz werd het genoemd, maar ook onbehouwen volksmuziek en carnavaleske deuntjes doken op in de concertzaal, te midden van een pianoconcert of symfonie. Deze luisterlezing bevat aanstekelijke fragmenten van onder meer Gershwin, Ravel en Bernstein. Laat u verrassen en verwonderen!

De kunst van het sterven 
Zelden heeft een opera een happy end. Daar komen we ook niet voor, integendeel: als aan het einde, na een verzengende slotscène de hoofdpersoon de laatste adem uitblaast – na daarvoor zijn geliefde te hebben omarmd, te hebben gezegd hoeveel hij van haar houdt, dat hij haar nooit zal vergeten, dat hij te jong is om te sterven, dat dat ellendige complot hem ook maar is overkomen.

De “Mémoires” van Berlioz 
Hector Berlioz: een geniaal toondichter maar ook een begiftigde stukjesschrijver. De romanticus pur sang kon toveren met orkestkleuren: ongehoord zijn de klankwerelden in zijn meesterlijke Symfonie Fantastique. Maar hij was ook niet wars van megalomanie, getuige zijn Requiem, waarin hij maar liefst 4 fanfares en 16 pauken (!) liet aanrukken. Wat bezielde toch dit flamboyante genie?